Nidaamka Linux: Furan, Xor, oo Awood Leh
Nidaamka hawl-gelinta ee Linux waa mid ka mid ah nidaamyada hawl-gelinta ee ugu caansan ee loo isticmaalo kombiyuutarada maanta. Waxaa la sameeyay 1991, waxaana aasaasay Linus Torvalds, oo ahaa arday jaamacadeed oo ka soo jeeda Finland. Linux waa nidaam furan (open-source), taas oo macnaheedu yahay in koodhka isha uu si xor ah ugu furan yahay qof kasta inuu beddelo ama horumariyo. Tan ayaa Linux ka dhigaysa nidaam aad u kala duwan marka loo eego nidaamyada kale ee leh shatiyada gaarka ah, sida Microsoft Windows ama macOS.
Astaamaha Linux
- Furashada iyo Xorriyadda: Qof walba ayaa ka qayb qaadan kara horumarinta Linux, taasoo ka dhigan in uu yahay nidaam furan oo leh xorriyad badan. Qof kasta oo leh xirfad ku filan ayaa ka qayb qaadan kara isbedelada iyo hagaajinta nidaamka, taasoo keentay horumar joogto ah iyo hagaajin sare.
- Nabadgelyada: Linux waa mid aad loogu kalsoon yahay dhinaca amniga. Nidaamka waxaa lagu dhisay hab xoojinaya amniga, waxaana aad u adag in fayrasyadu saameeyaan. Tani waxay ku sii xoojinaysaa Linux in uu noqdo nidaam ku habboon server-yada iyo nidaamyada muhiimka ah ee u baahan ammaan sare.
- Kala-duwanaansho iyo La-qabsan: Linux wuxuu leeyahay qeybinta (distributions) kala duwan oo loo yaqaan “distros”. Qeybahan ayaa loogu talagalay baahiyo kala duwan sida adeegsi shaqsi, server-yo, kombiyuutarada buugaagta leh (laptops), iyo nidaamyada ku-shaqeeya qalabka lagu rakibo. Waxaa ka mid ah qaybaha caanka ah ee Linux sida Ubuntu, Fedora, Debian, CentOS, iyo Red Hat Enterprise Linux.
- Waxqabadka Sare: Linux wuxuu bixiyaa waxqabad sare iyo awood la yaab leh, gaar ahaan marka loo isticmaalo server-yo ama supercomputers. Tani waa sababta Linux loogu isticmaalo tiro badan oo ka mid ah supercomputers-ka adduunka.
Isticmaalka iyo Codsiyada
Linux waxaa loo isticmaalaa meelo kala duwan oo badan, oo ay ka mid yihiin:
- Server-yo: Waxaa si weyn loogu isticmaalaa server-yada internetka iyo adeegyada daruuraha sida Google, Amazon, iyo Facebook.
- Cilmi-baaris: Linux waa nidaamka hawl-gelinta ee ugu weyn ee lagu isticmaalo supercomputers-ka cilmi-baarista iyo xisaabinta awoodda leh.
- Nidaamyada Embedded-ka: Waxaa loo adeegsadaa qalabka sida routers-ka, TVs smart, iyo qalabka casriga ah ee guryaha.
- Kombiyuutarada Shaqsiyeed: In kasta oo dadka isticmaala Linux ee kombiyuutarada shaqsiyeed ay ka yar yihiin kuwa isticmaala Windows iyo macOS, haddana waxaa jira bulsho weyn oo ka mid ah isticmaalayaasha Linux oo adeegsada distros kala duwan.
Faa’iidooyinka iyo Caqabadaha
Faa’iidooyinka:
- Qiimo Jaban: Maadaama uu yahay nidaam furan, Linux waa lacag la’aan. Tani waxay ka dhigeysaa ikhtiyaar wanaagsan oo loogu talagalay shirkadaha iyo isticmaalayaasha gaarka ah ee raadinaya xalal qiimo jaban.
- Is-beddelid iyo Habeyn: Isticmaalayaashu waxay si buuxda u habeyn karaan Linux si ay ula qabsadaan baahidooda gaarka ah.
- Bulsho Weyn iyo Taageero: Waxaa jira bulsho weyn oo isticmaala Linux oo taageero siinaysa isticmaalayaasha cusub iyo horumarinta nidaamka.
Caqabadaha:
- Barashada iyo La-qabsiga: Qaar ka mid ah isticmaalayaasha cusub ayaa laga yaabaa inay la kulmaan caqabado marka ay bartaan nidaamka, gaar ahaan haddii ay horey u isticmaaleen nidaamyo kale.
- Software-ka iyo Taageerada Hardware-ka: In kasta oo ay jiraan kumanaan software iyo qalab oo taageersan Linux, qaar ka mid ah software-ka ganacsi ama qalabka kumbuyuutarada ma taageeraan Linux si buuxda.
Gabagabo
Linux waa nidaam hawl-gelinta oo leh faa’iidooyin badan, oo ay ku jiraan amniga sare, waxqabadka, iyo habeyn la’aanta. Waa nidaam furan oo ay horumariyaan kumanaan qof oo ka tirsan bulsho caalami ah, taasoo keentay horumar joogto ah iyo taageero ballaaran. Iyadoo qaar ka mid ah isticmaalayaasha ay la kulmi karaan caqabado bilowga ah, faa’iidooyinka badan ee Linux ayaa ka dhigaya doorasho cajiib ah oo loogu talagalay server-yo, supercomputers, iyo xitaa kombiyuutarada shaqsiyeed.