Maxaad ka Taqaanaa Shirkadda Facebook?
Facebook waa shirkad teknolojiyad oo caalami ah oo fadhigeedu yahay Menlo Park, California, Mareykanka. Waxaa la aasaasay 2004 oo ay aasaaseen Mark Zuckerberg iyo saaxiibbadiisda jaamacadda Harvard, Eduardo Saverin, Andrew McCollum, Dustin Moskovitz, iyo Chris Hughes. Shirkadda ayaa ku bilaabatay fikrad ah inay isku xirto ardayda Harvard, laakiin si dhakhso ah ayey ugu fidday jaamacado kale iyo ugu dambeyntii dhammaan isticmaalayaasha caalamka. Maanta, Facebook waa shirkad weyn oo bixinaysa adeegyo badan oo dhanka shabakadaha bulshada ah iyo teknoolajiyadda la xiriirta.
Taariikhda iyo Horumarka Facebook
Markii ugu horreysay ee la bilaabay, Facebook (oo markaas loo yaqaanay “The Facebook”) wuxuu ahaa shabakad bulsho oo gaar u ah ardayda Harvard. Bishii Febraayo 2004, Mark Zuckerberg iyo kooxdiisu waxay abuureen website-kan si ay ardaydu ugu wada xiriiraan oo u wadaagaan macluumaad. Wax yar ka dib, waxay bilaabeen inay u furaan jaamacadaha kale, iyagoo ugu dambeyntii 2006 fursad u siiyay qof kasta oo ka weyn 13 sano inuu iska diiwaangaliyo oo isticmaalo.
- Fidinta iyo Kobaca: Facebook wuxuu si dhakhso leh u noqday mid caan ah, waxaana bilaabay isticmaalayaal ka kala socda aduunka oo dhan. 2008, waxay noqotay shabakadda bulshada ee ugu weyn caalamka iyadoo ka adkaatay tartamayaashii kale ee waaweynaa waqtigaas sida MySpace.
- Su’aal-gelinta Dadweynaha (IPO): Bishii Maajo 2012, Facebook wuxuu noqday shirkad dadweyne oo loo suuq geliyay iyadoo la sameeyay IPO-ga ugu weyn ee shirkad teknoolajiyadeed.
- Dhaqangelinta iyo Horumarinta: Shirkadda waxay ku fidisay adeegyo kala duwan oo ay ka mid yihiin Messenger (app-ka fariimaha), Instagram (barnaamijka wadaaga sawirrada ee la iibsaday 2012), iyo WhatsApp (app-ka fariimaha ee la iibsaday 2014). Waxa kale oo ay leedahay Oculus, oo ah shirkad ka shaqeysa tiknoolajiyada xaqiiqada dhabta ah (virtual reality).
Astaamaha Facebook
Facebook waxaa laga yaabaa inuu yahay shabakadda bulshada ee ugu isticmaalka badan aduunka. Waxay bixisaa adeegyo kala duwan oo ay ka mid yihiin:
- Profile iyo Timeline: Isticmaalayaashu waxay abuuri karaan profiles shaqsiyeed, ku dari karaan sawirro, macluumaad shaqsiyadeed, iyo qoraallo kale. Timeline-ka wuxuu soo bandhigayaa waxyaabaha la wadaago, dhacdooyinka iyo nolosha isticmaalaha.
- Friends iyo Followers: Isticmaalayaashu waxay ku dari karaan saaxiibadooda, raaci karaan dadka kale, iyo helaan ra’yi celinno ka imaanaya bulshada.
- News Feed: News Feed-ku waa meesha ugu weyn ee isticmaale kasta ku arkayo casriyaynta saaxiibadooda iyo boggaga ay raacaan. Algorithamka Facebook wuxuu tixgeliyaa hawlgalka isticmaalaha si uu u muujiyo waxyaabaha ay u badan tahay inuu xiiseynayo.
- Groups iyo Pages: Facebook waxay u oggolaaneysaa isticmaalayaasha inay ku biiraan ama sameystaan kooxo danahooda gaarka ah ku saabsan iyo bogag loogu talagalay ganacsiyada, ururada, iyo xiddigaha.
- Messenger: Messenger waa adeeg fariimo ah oo gooni ka ah Facebook, kaasoo u oggolaanaya isticmaalayaasha inay si gaar ah u wada xiriiraan.
- Marketplace: Waa suuq digital ah oo ay isticmaaleha isticmaali karaan si ay u iibsadaan ama u iibiyaan alaabo kala duwan.
Faa’iidooyinka Facebook
- Isku-xirka Dadka: Facebook waxay u sahlaysaa dadka inay la xiriiiraan asxaabta, qoyska, iyo dadka kale ee isku danaha ah, xitaa haddii ay kala durugsan yihiin.
- Wadaagista Macluumaadka: Facebook waxay u oggolaaneysaa isticmaalayaasha inay wadaagaan sawirrada, fiidiyowyada, iyo qoraallada, taasoo ka caawisa inay la wadaagaan noloshooda dad kale.
- Suuq-geynta iyo Xayeysiiska: Facebook ayaa noqotay aalad muhiim u ah ganacsiyada iyo xayeysiistayaasha si ay u gaaraan macaamiisha suurtagalka ah. Facebook Ads ayaa u oggolaanaya xayeysiistayaasha inay bartilmaameedsadaan isticmaalayaasha ku saleysan da’da, jinsiga, meesha, iyo danaha.
- Wararka iyo Macluumaadka: Isticmaalayaasha waxay ka heli karaan wararka iyo warbixinnada cusub ee warbaahinta kala duwan oo ku sugan Facebook, taasoo ka dhigaysa il weyn oo macluumaad.
Caqabadaha iyo Dhaliilaha
- Arrimaha Gaarka ah iyo Amniga: Facebook waxaa laga dhaliilay arrimaha ku saabsan ilaalinta xogta gaarka ah iyo amniga isticmaalayaasha. Dhacdooyinka sida fadeexaddii Cambridge Analytica ayaa keentay walaac weyn oo ku saabsan sida loo maareeyo xogta shaqsiga.
- Xakamaynta Macluumaadka Khaldan: Faafinta macluumaadka khaldan (disinformation) iyo wararka been abuurka ah (fake news) ayaa noqday arrin weyn oo saameeya bulshada iyo siyaasadda.
- Saamaynta Bulshada iyo Caafimaadka Maskaxda: Waxaa jira baaritaanno muujinaya in isticmaalka xad-dhaafka ah ee Facebook uu saameyn xun ku yeelan karo caafimaadka maskaxda, iyadoo kordhinaysa walaaca iyo niyad-jabka.
Gabagabo
Facebook waa shirkad weyn oo adduunka ku leh saameyn weyn oo dhinacyo badan leh. Iyadoo la aasaasay kaliya fikrad ah inay isku xirto ardayda jaamacadda Harvard, waxay si degdeg ah ugu kortay inay noqoto shabakad bulsho oo caalami ah oo leh adeegyo iyo waxyaabo fara badan oo ay dadku u isticmaalaan isku xirnaanta, wadaaga macluumaadka, iyo ganacsiga. Iyadoo ay jiraan faa’iidooyin badan, sida isku-xirka bulshada iyo suuq-geynta dijitaalka ah, haddana shirkaddu waxay sidoo kale la kulantay dhaleeceyn ballaaran oo ku saabsan arrimaha gaarka ah iyo macluumaadka khaldan. Hase yeeshee, Facebook waxay sii ahaanaysaa mid ka mid ah aaladaha ugu saameynta badan ee teknolojiyadda casriga ah.