Heerkulka Sare ee Ilmaha iyo Sida Looga Hortago
Kororka heerkulka jirka waa dhibaato caadi ah oo ku timaada carruurta, gaar ahaan inta lagu jiro sannadohooda hore. Inkasta oo xaaladda heerkulka sare ay walaac ku keento hooyooyinka, haddana badanaa ma aha mid halis weyn leh, balse waxay tilmaamaysaa jiritaanka caabuq caafimaad. Mararka qaar, dawooyinka dhimista heerkulka ma noqon karaan xalka ugu horreeya.
Waa Maxay Xumadda?
Xumadda waa hab dabiici ah oo jirku kula dagaallamo infekshannada. Sida uu tilmaamay bogga Health Direct, xumadda waxaa lagu qeexaa in ay tahay heerkul ka sareeya 38°C.
Haddii wejiga ilmahaagu kulul yahay marka aad taabato oo uu leeyahay calaamado guduudan, waxaa laga yaabaa inuu qabo xumad. Waxa kale oo aad u isticmaali kartaa cabbiraha heerkulka si aad uga hubiso axalaha.
Heerkulka caadiga ah ee carruurta wuxuu u dhaxeeyaa 36.5°C ilaa 38°C, iyadoo ay ku xiran tahay qofka, da’diisa, waqtiga, hawsha uu ku jiro, iyo jawiga uu ku sugan yahay. Badanaa heerkulka jirka wuxuu hooseeyaa waaberiga hore wuxuuna kor u kaca galabnimada iyo fiidkii.
Sababaha Xumadda
Infekshanka waa sababta ugu badan ee xumadda carruurta. Intooda badan waxaa keena fayrasyada sida kuwa keena hargabka iyo durayga, kuwaas oo aan badanaa u baahnayn daaweyn.
Bakteeriyada ayaa sidoo kale keeni karta infekshanno u baahan daawooyinka lidka bakteeriyada, sida caabuqyada dhegaha, hunguriga, kaadi mareenka, iyo sambabada. Xaaladahan waxaa muhiim ah in dhakhtar la arko.
Calaamadaha Xumadda
Xumaddu waxay muujisaa habka uu difaaca jirku uga hortagayo infekshanka, balse haddii aan la iska xilsaarrin, waxay keeni kartaa dhibaatooyin caafimaad oo culus. Cilmi baarisyo qaar waxay soo jeediyeen in heerkulka sare uu caawiyo unugyada difaaca (lymphocytes) si ay si fiican uga hortagaan jeermiska.
Haddii ilmuhu qabo xumad, waxaa jira tallaabooyin degdeg ah oo aad ku qaadi karto guriga:
1. Ku Qaboow Ilmaha
- Ku dhiirrigeli in uu cabo biyo iyo cabitaanno badan si uu u fuuqsanaado.
- Ka ilaali inuu bannaanka aad u ciyaaro. Halkii, dhiirrigeli inuu ku mashquulo waxyaabo deggen, sida sawir-qaadid ama daawashada filimkiisa uu jecel yahay.
- Isticmaal maro qoyan oo biyo qabow lagu shubay kuna qoy mawjadda iyo calaacasha ilmahaaga. Marada beddel 10-15 daqiiqo kasta.
- Ka fogee qabow daran ama qabow toos ah oo ka yimaada qaboojiye ama fan, sababtoo ah waxay sababi karaan gariir iyo in heerkulka ilmuhu kordho.
- Ka ilaali in uu xirto dhar culus; u dooro dhar khafiif ah oo raaxo leh.
2. Qubayska
- Buuxi tubbada biyo diirran; iska ilaali biyaha aad u qabow si aanay u keenin gariir ama qabow daran oo kordhin kara xumadda.
- Haddii ilmuhu yahay cunug yar, isticmaalo maro qoyan oo aad biyaha ku rusheyn karto. Biyaha hoos uga sii daadi garbihiisa, gacmihiisa, iyo lugihiisa, balse iska ilaali inaad wejiga iyo madaxiisa ku shubtid.
Kadib qubayska, cabbir heerkulka si aad u aragto haddii uu hoos u dhacay.
Goorma ayaa loo Baahan Yahay Dhakhtar?
Health Direct waxay sheegtay in waqtiyada soo socda ay muhiim tahay inaad la xiriirto dhakhtar:
- Haddii ilmuhu ka weyn yahay 6 bilood oo uu leeyahay astaamo sida hurdo dheer, matag joogto ah, xanuun caloosha ah, neceb yahay iftiinka, ama aan si fiican u cabin biyo.
- Haddii uu ka yar yahay 3 bilood oo uu qabo xumad ka badan 38°C.
- Haddii uu neefta ku adag yahay, cadaadis ka dareemayo laabta ama caloosha, ama midabkiisu yahay buluug/cawl.
- Haddii ay muuqdaan calaamado fuuq-bax sida: harraad, af qallalan, kaadida oo yaraata ama mugdi ah, iyo maqnaanshaha ilmada marka uu ooyo.