Waa Maxay ADHD

Waa Maxay ADHD? Faham Faahfaahsan oo Ku Saabsan Dhibaatooyinka La Xiriira Dareenka iyo Dabeecadda

Markaad maqasho ADHD, waxaa laga yaabaa inaad ka fikirtid carruur da’yar oo aan ku dhammaysan karin casharrada iskuulka ama dad waaweyn oo aan ku guuleysan karin inay dhammeeyaan hawlaha shaqadooda. ADHD, oo ah isku darka ereyada “Attention-Deficit/Hyperactivity Disorder,” waa xanuun dhimirka ku dhaca oo saameeya habka maskaxda ugu shaqeyso qaybaha la xiriira dareenka iyo dhaqanka. Xanuunkan ayaa ka dhigaya qofka inuu la kulmo dhibaatooyin ku saabsan in uu diiradda saaro hawlaha, sabirka, iyo in uu isku xakameeyo. Maqaalkan, waxaan si qoto dheer uga hadli doonnaa ADHD, sababihiisa, calaamadaha lagu garto, iyo talooyin waxtar leh oo dadka qaba ADHD ku caawin kara.

Maxay Tahay Sababta Loo Yaqaan ADHD?

ADHD waa mid ka mid ah cudurrada ugu badan ee dhimirka ee carruurta, iyadoo sidoo kale saameyn ku leh dadka waaweyn. Qiyaas ahaan boqolkiiba 5 ilaa 10 ee carruurta adduunka oo dhan ayaa la kulma ADHD, iyadoo sidoo kale lagu arko dadka waaweyn inkastoo inta badan cudurka lagu ogaado caruurnimada. Waxaa aad muhiim u ah fahamka ADHD maxaa yeelay xanuunkan wuxuu si gaar ah u saameeyaa waxbarashada, shaqada, iyo xiriirka bulshada. Dadka qaba ADHD waxay la kulmaan dhibaatooyin joogto ah sida inay si buuxda ugu diiradda saari waayaan hawlahooda ama inay si dhaqso leh u xumaadaan marka ay is-kaan gaaraan ama dareemaan inay shaqadooda ka hoos baxayaan.

Buugta Caafimaadka: Akhri Wax dheeraad ah oo ku saabsan ADHD

Calaamadaha ADHD: Sidee Loo Garaa?

Calaamadaha ADHD waa kuwo kala duwan iyadoo ay jiraan saddex qeybood oo waaweyn oo lagu garto; iska dayacida dareenka (inattention), firfircoonaan xad-dhaaf ah (hyperactivity), iyo dareenka la’aanta xakamaynta (impulsivity). Qeyb walba waxay leedahay calaamado gaar ah oo u fududaynaya in la ogaado nooca ADHD ee uu qofka leeyahay. Halkan waa qaar ka mid ah calaamadaha caadiga ah ee ADHD:

1. Dareenka Xumaanta: Carruurta iyo dadka waaweyn ee qaba ADHD waxay dhibaato weyn ku qabaan inay diiradda saaraan hawlaha waqtiga dheer ama shaqooyinka soo noqnoqda. Waxay caadiyan hilmaamaan hawlaha muhiimka ah ama waxyaabaha ay qabteen.
2. Firfircoonaan Xad-dhaaf ah: Calaamadani waxay badanaa ka muuqataa carruurta, waxayna u muuqdaan inay yihiin kuwo dhaq-dhaqaaq badan, ama aan joojin karin inay gacmaha, lugaha, ama jidhkooda dhaqaajiyaan. Qofka qaba ADHD wuxuu dareemi karaa baahi joogto ah oo uu ku dhaqaajiyo jidhkiisa.
3. La’aanta Isku Xakamaynta: Dadka qaba ADHD waxay dhibaato ku qabaan inay xakameeyaan dareenkooda, waxay si deg deg ah u sameeyaan ficilo aan la xakamayn ama waxay si joogto ah u hadlaan iyada oo aan loo baahnayn.

Buugga Mayo Clinic: Faham Dheeraad ah Calaamadaha ADHD

Maxay Tahay Sababaha ADHD?

Inkasta oo sayniska ay adag tahay inuu ogaado sababta rasmiga ah ee keenta ADHD, waxaa jira dhowr arrimood oo la rumeysan yahay inay kor u qaadaan fursadda ah in qofka laga helo cudurkan:

• Jaanis Genetics: Cilmi baaris badan ayaa muujisay in ADHD uu yahay cudur ku dhaca dhaxalka. Qofka oo ay qoyskiisa ka mid yihiin xubno qaba ADHD ayaa kordhisa fursada uu ku qaadi karo xanuunkan.
• Isbedelka Maskaxda: Cilmi baaris ayaa muujisay in dadka qaba ADHD ay yeeshaan isbedello gaar ah oo ku dhaca maskaxda, gaar ahaan qaybaha maamula dareenka iyo dhaqanka.
• Saameynta Deegaanka: Hooyada uurka leh oo cabta sigaarka, khamriga ama isticmaalka daroogada waxay kordhin kartaa khatarta ah in ilmaheeda uu ku dhaco ADHD. Waxyaabo kale oo deegaanka ka imaan kara sida sunta leh ayaa sidoo kale la rumeysan yahay inay saameyn ku leeyihiin.

Akhriso Cilmi Baarista Caafimaadka ee ADHD iyo Sababaha uu Yimaado

Sida ADHD Saameyn ugu Yeelan Karo Nolosha Qofka

Dhibaatooyinka ka dhasha ADHD waa kuwo muuqda, gaar ahaan dadka waaweyn oo dhibaato ku qabaan inay shaqo ku sameeyaan jawi xasilan ama aan ku guulaysan karin inay hawlahooda waqti hore dhammaystiraan. Waxay si gaar ah ugu adag tahay dadka qaba ADHD inay ilaashadaan xiriirka shaqada, saaxiibada, iyo qoyska maadaama ay badanaa muujiyaan calaamado sababa isku dhac ama faham darro. Saamaynta ugu weyn waxay ku yeelan kartaa:

1. Waxbarashada iyo Waxbarashada Sare: Carruurta qaba ADHD waxay dhibaato ku qabaan inay casharada fahmaan, taas oo ugu dambayn keenta inay yaraato natiijada waxbarashada.
2. Shaqada iyo Xirfadda: Dadka waaweyn ee qaba ADHD waxay si joogto ah ugu guuldareystaan inay gaaraan hadafyada shaqada maadaama ay ku adagtahay inay diiradda saaraan hawlahooda.
3. Xiriirka Bulshada iyo Kan Qoyska: Cilaaqaadka qofka wuxuu saameyn weyn ku yeelan karaa sababtoo ah ADHD waxay keenaysaa inaan qofka u hogaansamin dabeecado habaysan.

National Institute of Mental Health: Saameynta ADHD iyo Sida Looga Faa’iideysan Karo Nolosha

Maxay Tahay Daaweynta iyo Maareynta ADHD?

Daaweynta ADHD waxay isugu jirtaa dhowr habab oo kala duwan oo ujeedkoodu yahay in la caawiyo qofka si uu ula tacaalo calaamadaha. Inta badan waxaa loo isticmaalaa daawada, daaweynta dhaqanka, iyo ku tababarka xirfadaha nolosha. Halkan waxaa ku yaal qaar ka mid ah hababka daaweynta ee ugu caansan:

1. Daawooyinka: Waxaa jira daawooyin loogu talagalay dadka qaba ADHD, sida stimulant-ka (kiciyaha) iyo non-stimulant-ka oo looga gol leeyahay in lagu caawiyo kor u qaadida feejignaanta iyo in la yareeyo dhaq-dhaqaaqa xad-dhaafka ah.
2. Daaweynta Dhaqanka: Dadka qaba ADHD waxay ka faa’iideysan karaan tababar ku saabsan maamulka waqtiga iyo sida loo abuuro jadwal ku habboon hawlahooda. Tani waxay ka caawin kartaa inay wax badan ku gaaraan noloshooda.
3. Caawinaada Qoyska iyo Waxbarashada: Carruurta iyo dadka waaweyn ee qaba ADHD waxay aad uga faa’iideysan karaan in qoysaskooda iyo shaqaalaha waxbarashada ay si fiican u fahmaan xaaladooda oo ay taageeraan.

[WebMD: Faham Faahfaahsan oo Ku Saabsan Daaweynta ADHD]   https://www.webmd.com/add-adhd/adhd-treatment