Hordhac Maasuuniyada (Freemasonry) waa urur sir ah oo ka mid ah kuwa ugu faca weyn uguna saameynta badan caalamka. Inkastoo uu yahay urur sir ah, haddana waxaa jira xog badan oo laga heli karo dhaqankooda, taariikhdooda, iyo saamayntooda bulsho. Qormadan, waxaan ku eegaynaa waxa ay tahay Maasuuniyada, taariikhdeeda, falsafadeeda, iyo doorka ay ku leedahay bulshada maanta.
Asalka iyo Taariikhda Maasuuniyada Maasuuniyada waxa ay leedahay taariikh dheer oo soo taxnayd ilaa qarniyo hore. Asalkiisu waxa uu ku salaysan yahay ururo ka soo farcamay shaqaalaha dhismaha ee Yurub qarnigii 14aad iyo 15aad, gaar ahaan kuwa ka shaqeynayay dhismihii kaniisadaha waaweyn ee Gothic-ga. Shaqaalahani waxay lahaayeen xirfado gaar ah iyo aqoon sir ah oo ay ku ilaalin jireen xubinimada iyo aqoonta ururkooda. Si kastaba ha ahaatee, qarnigii 17aad, ururka wuxuu noqday mid ballaadhan oo ka baxsan shaqaalaha dhismaha, isagoo soo jiitay xubno ka mid ah bulshada sare ee Yurub.
Falsafada iyo Mabda’a Maasuuniyada Maasuuniyada waxay ku salaysan tahay mabda’a ah in qof kasta uu helo xornimo maskaxeed iyo horumar ruuxi ah. Xubnaha Maasuuniyada waxay aaminsan yihiin in qof walba oo ka mid ah ururka uu yahay walaal iyo in la taageero, la ixtiraamo, lana wanaajiyo nolosha bulshada. Falsafada Maasuuniyada waxay isku daydaa in ay mideyso dadka kala duwan ee bulshooyinka, iyada oo ku saleysan mabda’a ah in qof kastaa uu leeyahay xuquuq iyo xorriyad inuu raaco diinta uu rabo.
Maasuuniyada waxay leedahay habab iyo shuruudo adag oo lagu galo ururka, waxaana laga filayaa xubnaha inay dhawraan sirta ururka iyo dhaqamadooda. Falsafadooda waxaa ka mid ah saddex mabda’a oo waaweyn: Xorriyadda, Sinnaanta, iyo Walaaltinimada.
Hab-dhaqanka iyo Nidaamka Gudaha ee Maasuuniyada Ururka Maasuuniyada wuxuu leeyahay hab-dhaqan iyo nidaam gaar ah oo ay xubnahooda ku dhaqmaan. Waxaa lagu yaqaan calaamado iyo astaan gaar ah sida xardhan labaqal iyo cirbad, kuwaas oo loo isticmaalo in lagu muujiyo isku xirnaanta iyo wadajirka xubnaha. Inta badan xafladaha iyo kulamada Maasuuniyada waxaa lagu qabtaa si qarsoodi ah, iyadoo la raacayo habraacyo adag oo loo yaqaan “darajooyin.”
Maasuuniyada waxay leedahay saddex darajo oo waaweyn:
- Mason-ka Barayaasha (Entered Apprentice)
- Mason-ka Sare (Fellowcraft)
- Mason-ka Sare ee Master-ka (Master Mason).
Darajooyinkan waxay xubnaha ka caawiyaan inay kor u qaadaan aqoontooda iyo fahamkooda falsafada Maasuuniyada.
Saamaynta Maasuuniyada ee Bulshada Inkastoo ay tahay urur sir ah, Maasuuniyada waxay leedahay saameyn ballaadhan oo ka muuqata meelo kala duwan oo nolosha ah sida siyaasadda, dhaqaalaha, iyo bulshada guud ahaan. Qaar ka mid ah hogaamiyeyaasha ugu waaweyn adduunka ee taariikhda waxaa la sheegay inay ka mid ahaayeen Maasuuniyada.
Waxaa sidoo kale la aaminsan yahay in Maasuuniyada ay door weyn ku lahayd isbeddelada siyaasadeed ee qarnigii 18aad iyo 19aad sida kacaankii Faransiiska iyo kacaankii Mareykanka. In kasta oo qaar ka mid ah aragtidaas ay tahay been-abuur, haddana waa xaqiiqo jirta in ururka Maasuuniyada uu leeyahay saameyn qoto dheer oo ay la wadaagaan xubnaha kuwooda saameynta leh.
Gunaanad Maasuuniyada waa urur leh taariikh dheer, falsafad qoto dheer, iyo saameyn weyn oo ku saabsan bulshooyinka caalamka. In kasta oo ay tahay mid sir ah, haddana waxa ay leedahay mabda’yo iyo qiyam ku qotoma xorriyadda maskaxda, sinnaanta, iyo walaaltinimada. Saamaynta Maasuuniyada ee bulshada iyo siyaasadda caalamka ayaa ah mid aan la iska indha tiri karin, inkastoo ay jiraan dooddooyin iyo muranno ku saabsan ururka. Ugu dambeyntii, Maasuuniyada waxay tahay urur bulsho oo leh dhaxal ruuxi ah iyo falsafad isbeddel sameyn karta, taas oo soo jiidanaysa kumanaan qof oo adduunka oo dhan ah.