Schizophrenia waa cudur maskaxeed oo daran oo saameeya sida qofka uu u fikiro, u dareemo, iyo u dhaqmo. Waa mid ka mid ah cudurrada ugu adag ee xagga maskaxda, waxaana uu leeyahay saameyn ballaaran oo ku timaadda nolosha qofka iyo tan qoyska. Schizophrenia waxa ay la timaaddaa carqalad xagga fikirka, dareenka, iyo dhaqanka, taas oo keenta in qofka uusan si sax ah ula falgelin karin dunida hareerihiisa.
Calaamadaha Schizophrenia
Calaamadaha schizophrenia waa kuwo kala duwan oo lagu qeybin karo saddex qaybood oo waaweyn: calaamadaha togan, kuwa taban, iyo calaamadaha kacsanaanta.
Calaamadaha Togan
- Halusinayshanka: Waa marka qofku maqlo ama arko wax aan dhab ahayn. Tusaale ahaan, qofka waxa uu maqli karaa codad aan jirin ama arki karaa waxyaabo aan dhabta ahayn.
- Wahamada: Waa fikirro qaldan oo qofku aaminsan yahay iyada oo aan wax cadayn ah loo hayn. Tusaale ahaan, qofka waxa uu aaminsanaan karaa in la basaasayo ama la leeyahay.
- Hadallo isburinaya: Dadka qaba schizophrenia waxay leeyihiin hadallo aan isku xirneyn oo dadka kale u muuqda kuwo aan macno samayn. Tusaale ahaan, qofka waxa uu bilaabi karaa inuu ka hadlo mowduucyo kala duwan oo aan isla xiriirin.
Calaamadaha Taban
- Lumin dareen: Dadka qaba schizophrenia waxay lumiyaan awooddii ay ku dareemi lahaayeen waxyaabaha nolosha, sida farxadda, xiisaha, ama danaynta.
- Go’doon bulsho: Dadka qaarkood waxay noqdaan kuwo ka fogaada bulshadooda waxayna ka go’aan xiriirka bulshada.
- Shaqo la’aan: Waxaa adkaan karta in shaqooyin la qabto ama waxbarasho la sii wato sababo la xiriira dhiiranaan la’aan iyo awood-xumo.
Calaamadaha Kacsanaanta
- Fikir is-burinaya: Qofka waxa uu yeelan karaa fikir is burinaya oo aan isku xirneyn.
- Dhaqdhaqaaq aan caadi ahayn: Qofka waxa uu samayn karaa dhaqdhaqaaqyo aan caadi ahayn ama aan la filayn.
- Hadal aan cadayn: Qofka waxa uu hadli karaa si aan cadayn, taas oo adkaynaysa in la fahmo waxa uu doonayo inuu yiraahdo.
Sababaha Schizophrenia
Inkastoo cilmi-baarisyo badan la sameeyay, sababaha rasmiga ah ee cudurka schizophrenia weli si buuxda looma fahmin. Si kastaba ha ahaatee, waxaa jira dhowr arrimood oo la rumeysan yahay inay kaalin ka ciyaaraan horumarka cudurka, kuwaas oo ay ka mid yihiin:
- Isir: Qofka oo qoyska uu ka soo jeedo ay ku badan yihiin dadka qaba cudurrada maskaxda ayaa halis u ah inuu qaado schizophrenia.
- Cilad ku timaadda kimistariga maskaxda: Xidhiidhka u dhexeeya kiimikooyinka maskaxda sida dopamine iyo glutamate ayaa la rumeysan yahay inay door ka ciyaaraan horumarka schizophrenia.
- Arrimaha deegaanka: Dhacdooyinka nolosha sida walbahaarka daran, isticmaalka daroogada, ama khibradaha naxdinta leh ayaa laga yaabaa inay sare u qaadaan halista cudurka.
Daaweynta Schizophrenia
Schizophrenia waa cudur u baahan daryeel joogto ah iyo daaweyn. Inkastoo aan la daweyn karin si buuxda, haddana waxaa jira siyaabo badan oo lagu maareeyo calaamadaha si loo wanaajiyo tayada nolosha qofka. Daaweynta waxaa ka mid ah:
- Daawooyinka: Antipsychotic drugs ayaa ah kuwa ugu badan ee loo isticmaalo daaweynta schizophrenia. Waxay ka caawiyaan in la yareeyo ama la baabi’iyo calaamadaha togan sida halusinayshanka iyo wahamada.
- Terapiga cilmi nafsiga: La-talinta cilmi-nafsiga iyo terapiyada habdhaqanka (CBT) ayaa caawiya qofka inuu wax ka barto sida loo maareeyo calaamadaha iyo inuu si fiican ula dhaqmo bulshada.
- Taageerada bulshada: Barnaamijyada taageerada bulshada, sida kooxaha taageerada iyo adeegyada bulshada, ayaa muhiim ah si loo caawiyo dadka qaba schizophrenia inay si madaxbannaan u noolaadaan.
Gabagabo
Schizophrenia waa cudur maskaxeed oo saameyn ballaaran leh, oo u baahan faham qoto dheer iyo daryeel joogto ah. Fahamka calaamadaha, sababaha, iyo daaweynta cudurkan waa tallaabo muhiim ah oo lagu caawin karo dadka uu cudurkani saameeyo. Iyada oo la adeegsanayo daawooyin iyo taageero bulsho, dadka qaba schizophrenia waxay ku noolaan karaan nolol tayo leh oo wax ku ool ah .